روز اول ذيقعده ،مصادف با ولادت يكي از بانوان كريمه اسلام ،حضرت معصومه(س) مي باشد كه به روز دختر نیز نامگذاری شده است.

 این روز عزیز و پر برکت ،آغاز دهه کرامت و همچنین هفته حج نیز  است که همه ساله برنامه های متعدد فرهنگی و اجرایی در این هفته از سوی خادمین حوزه زیارت برگزار می گردد.

در قبل از ولادت حضرت فاطمه معصومه :ترسيم زيبايي از وجود با برکت ايشان در روايت ها و محل حضور ايشان و بركت هاي وجودي حضرت بيان شده بود . در قدر و دررفعت مقام و مرتبه والاي اين بانوي آسماني ، همين نکته کافي است که همواره مورد احترام و تقديس چند امام معصوم :قرار گرفت و قبل از آن كه اين بانو به دنيا بيايند از فضايل و کرامت هاي ايشان سخن ها گفته اند و سفارش زيارت قبر شريف شان را به دوستان و محبان خود کرده اند . 
از جمله مناقب و شرافت هاي حضرت معصومه:، صدور زيارت نامه مخصوص براي آن حضرت از حضرت علي بن موسي الرضا :است . زيارت نامه اي که جملات آن حکايت از مقام عظيم آن بانوي بزرگوار دارد ، که هيچ بشري قادر به درک آن نيست . مقامي که امام صادق :با عنوان شفاعت نام برده و فرمودند : «همه ي شيعيان با شفاعت فاطمه معصومه :به بهشت وارد مي شوند .» (قمي،1313ه.ق،ص4)
 اين حديث نشان مي دهد که در عرش الهي داراي جايگاه والايي است که اگر زيارت او همراه با معرفت و شناخت درست باشد ، زيارت کنندگان را به بهشت رهنمون مي شود ، مقامي که والاترين جايگاه يک انسان است ،هم چنان که آيت الله جوادي آملي مي گويد : «[ حضرت معصومه :]  يک کريمه از دودمان نبوت و ولايت است ، به جايي مي رسد که امام هشتم و نهم درباره ي زيارت او توصيه و سفارش دادند ، هرکس او را زيارت کند بهشت بر او واجب مي شود . »( سخنراني جوادي آملي،1358)
ترسيم شرايط محيطي فضاي امن و صفاتي که امام صادق :قبل از تولد حضرت معصومه :ترسيم کرده بودند وخبر از تولد بانويي که رسالت مهمي بر دوش دارد و تولد ايشان و امام رضا :از يک مادر از نکات
 مهم و قابل توجه  براي محققين است . زيرا اين توصيه ها و نحوه تولد حضرت فاطمه معصومه :و مسئوليتي که بر دوش دارد، ايجاب مي کند که محيط سياسي و تربيتي حضرت معصومه :و فضاي ترسيم شده در روايت هاي مربوط به ايشان و علت حضور بانوي گرامي در قم و شکل گيري پايگاه تشيع با محوريت وجودي حضرت را در لسان پيامبر اکرم (ص)  و امام صادق : و نوع تعليم و تعلم و تربيت حضرت در سايه سار دو امام معصوم : و هجرت کريمه او در دفاع از ولايت و امام زمان خويش مورد توجه قرار گيرد.
 عواملي که هريک از نکات آن از مسائل قابل توجهي است که جايگاه والا و مقام معنوي و عرفاني حضرت معصومه را در نزد خداوند نشان مي دهد . از اين روي با توجه به محدوديت موضوع و صفات و القاب گوناگون حضرت معصومه :در اين تحقيق تنها «محدثه» بودن آن حضرت  را مورد بحث و بررسي
 قرار مي دهيم . 
گزينش الهي قرب و منزلت حضور معصومه :در شهري به نام «قم» در سيره ي نبوي از زمان رسول اکرم (ص)تا زمان امام صادق :و ظهور حضرت حجت امام زمان (عج) همواره مورد تاکيد بوده است . (قمي،همان،ص 47/القمي ،همان،ج2،ص446/مجلسي،1366،ج60،ص 315)شهري که با وجود فرزندي از فرزندان معصومين :و يک زن رونق مي يابد و محل رشد و توسعه علمي مي شود که به عنوان پايگاه جهان تشيع معرفي مي گردد . مکاني به عنوان تجمع دوستداران اهل بيت :و بستر سازان ظهور امام زمان (عج) بر آن تاکيد شده است . هم چنان که پيامبر اکرم (ص)  در مورد صورت و سيرت شهر قم در معراج فرمودند : «در آن شب که مرا از اين کلبه برگرفتند و بر گنبد خضرا بالا بردند ، در آسمان چهارم قبه اي را تابان ديدم که به سان استبرق سبز مي درخشيد . به جبرئيل گفتم اين قبه که زيباتر از آن در آسمان چهارم مشاهده نکردم چيست ؟ جبرئيل گفت : دوست من ! اين صورت و سيماي شهر قم است .» (قمي ، همان ، ص 96/ مجلسي ، همان ، ج 60 ، ص 207)
 اين حديث جايگاه شهر قم را در عرش الهي نشان مي دهد که از گذشته مکان آن مورد توجه بوده است . بيشترين روايت ها از لسان امام صادق :در مورد شهر قم و متولد شدن فرزندي از نسل امام موسي کاظم :بيان شده است . تاکيد امام صادق :و پيشگويي ايشان در مورد دختري که هنوز متولد نشده است ، اما وظايف او نشان مي دهد که اين فرزند ، مسئوليت و تکليف مهم و ويژه اي در جريان رسالت نبوي دارد که گواه روشني به «اصطفا» و «گزينش» (مجلسي،همان، ج 7 ، ص 336 )آن بانو توسط خداوند رب العالمين است که بر لسان امام صادق :جاري شده است تا با بيان روايت هاي معتبر ، اذهان جامعه و شيعيان حقيقي را به اين نور تابان متوجه سازند و با آماده سازي افکار علويان ، زمينه را براي پذيرش ايشان و گرد آمدن اهل علم و تقوا در اين شهر فراهم آورند . 
حرم امن الهي  امام صادق :صحبت از حرم امني مي کنند که براي اهل بيت :با حضور زني از اولاد ايشان شکل مي گيرد چنان که در روايت آمده است امام صادق :فرمودند : «ان الله حرما و حرمکه و لرسوله حرماً و هو المدينة و لاميرالمومنين حرماً و هو الکوفة و لنا حرماً و هو قم ، ستدفن بينها امرة ، من ولدي تُسمَّي فاطمه ، من زارها وجبت له الجنة (قال عليه السلام) ذلک و لم تحمل لموسي امة ... .» (النوري الطبرسي ،1408ه.ق،ج10/ مجلسي ، همان ، ج 60 ، ص 216/ قمي،1370، ص 854)
«براي خدا حرمي است و آن مکه است و براي رسول خدا (ص)  حرمي است و آن مدينه است و براي اميرالمومنين :حرمي است و آن کوفه است و براي اهل بيت :حرمي است و آن قم مي باشد و به زودي زني از اولاد من که فاطمه ناميده مي شود ، در آنجا دفن مي شود . هرکس او را زيارت کند ، بهشت بر او واجب مي گردد .» 
اين سخن را امام صادق :در حالي بيان کردند که حضرت معصومه :متولد نشده بودند و دوم آن که ايشان از دفن حضرت معصومه :در اين شهر خبر مي دهند .در روايت ديگري امام صادق :باز از تولد فرزندي از فرزندان امام موسي کاظم :به شيعيانش خبر مي دهد تا اين معصومه بهتر شناخته شود و اگر ديگران مدعي بودند ، شيعيان بتوانند حقيقت را از مدعيان دروغين تشخيص دهند .
 در روايت آمده است در حالي که امام صادق :با کودک خود سخن مي گفتند «يکي از شيعيان به نزد حضرت آمدند ، امام را ديد که با کودکي در گهواره سخن مي گويد ، مرد باز هم جلوتر آمد و به کودک سلام کرد ، کودک نه تنها جوابش را داد بلکه گفت : اي مرد نامي را که براي دخترت که تازه متولد شده است ، انتخاب کرده اي که خداوند آن را دشمن مي دارد ، پس نامش را عوض کن [آن مرد نام دخترش را حميرا گذاشته بود] شگفتي مرد دو چندان شد آنگاه امام صادق :فرمود : اين کودک فرزندم موسي است . خداوند از او دختري به من عنايت مي کند که نامش فاطمه است . او را در سرزمين قم به خاک مي سپارند ، هر شخصي که او را در قم زيارت کند ، بهشت برايش واجب مي شود . » (قزويني رازي،1354 ، ص 198/ مهدي پور،1374 ،
 ص 23)
در روايت هاي معتبر ديگر نه تنها از شهر قم به عنوان «عُش آل محمد» ( مجلسي ،
 همان ، ج 57 ، ص 214 (ح31)) ياد شده است ، بلکه خبر از حضور زني از سلاله پاک نبوي در اين شهر مي دهد که با دفن او در اين شهر ، پايگاه تشيع شکل مي گيرد و مرکز علم و دانش اهل بيت :مي گردد که شعاع آن وسيع و دامن گير مي شود و اين ماموريتي الهي است که به لطف وجود کريمه اهل بيت :،حضرت معصومه :شکل و جهت مي گيرد . 
در حقيقت امام صادق :با ذکر دقيق و تکرار آن خواسته اند علويان را به پايگاهي که توسط يک زن به نام فاطمه : و از ذريه امام موسي کاظم :شکل مي گيرد ، متوجه گردانند و اين نکته که اين شهر مرکز رشد علوم معارف ديني خواهد گشت  و هنگامي که در شهرهاي مختلف که مرکز علم و دانش جمع مي شود ، شهر قم پيرامون فاطمه معصومه :چون نگيني درخشش خود را دارد و مرکز معارف الهي و نبوي است . امام صادق : در اين زمينه فرمودند : «به زودي کوفه از علم خالي مي گردد و علم از آن برچيده مي شود . آن چنان که مار درلانه اش به خود مي پيچد . آن گاه علم در شهري به نام «قم» ظاهر مي شود و آنجا مرکز دانش و فضيلت مي گردد تا جايي که در روي زمين حتي يک نفر مستضعف و ناآگاه در دين باقي نمي ماند ، حتي بانوان پرده نشين .» (مجلسي ، همان ، ج 60 ، ص 163)
نکته جالب در اين حديث تغيير مکان علم از کوفه به قم است ، پايگاهي که مرکز نشر و گسترش علوم و معارف الهي قرار مي گيرد و ديگر آن که به قدري علم رواج مي يابد که حتي زنان خانه دار نيز به برکت حضور در اين شهر از علم و آگاهي برخوردار مي گردند . اين احاديث نشان مي دهد که خداوند اراده کرده بود تا وجود زني از سلاله پاک رسول الله در شهري به نام قم ، ماموريت و رسالتي الهي را در دفاع از حريم نبوي و اهل بيت : برعهده گيرد تا با گرد آمدن علويان به دور شعاع تابان و فروزان اين ستاره درخشان ، پايگاه امني را براي ترويج فقه جعفري ايجاد کند تا عالمان و فقيهان با استفاده از انوار وجودي ايشان به کسب دانش و فضايل اهل بيت : مشغول شوند .
از اين روي است که صفت «صفية الله» يعني «برگزيده خدا» (سپهر، 1363 ، ص 336)به حضرت فاطمه معصومه :داده شده است . اصطفا (برگزيده شدن) حضرتش را نيز از اين فراز زيارت نامه که توسط امام رضا :به سعد اشعري قمي تعليم فرمود ، مي توان استفاده نمود که فرمودند : «فانّ لک عندالله شاناً من الشان؛به درستي که براي تو در نزد خداوند مقام رفيعي است . » ( مجلسي ، همان ، ج 102 ، ص 265)
 

ميلاد فاطمه معصومه (س) 
حضرت معصومه  (س)  در اول ذيقعده(جرير طبري، 1413هـ . ق ، ص 309 /مجلسي ، همان ، ج 48 ، ص 317 ) سال 173 هـ . ق در دوران خلافت هارون (193 – 170 هـ . ق) در مدينه ديده به جهان گشود . پدر ايشان امام موسي کاظم  (س)  و مادرشان نجمه خاتون ( کليني ، بي تا،  ج 1 ، ص 476 / جبل عاملي ، 1371 هـ . ق 
،ج 3 ، ، ، ص 636 / قمي ، منتهي الآمال ،  ج 2 ، ص 335 / جلالي عزيزيان ، همان ، ص159) بودند .
 حضرت معصومه :دومين فرزند امام موسي کاظم (ع) از نجمه مي باشد که فرزند اول آنها
 امام رضا  (ع) ( مفيد ، 1346  ، ص 4 و 3 )بوده است . در حقيقت حضرت معصومه (س)   با امام رضا (ع)  از يک مادر به عنوان عامل و پشتوانه ي ترقي و تکامل معنوي و اخلاقي و علمي حضرت فاطمه معصومه ( و يک امتياز بزرگ بوده است که در عرش الهي براي زني که مي خواهد رسالت و مسئوليت هدايت علوم و معارف نبوي را در هجرت خود در مکاني به نام «قم» به انجام برساند ، از شروط لازم بود.
 نتيجه از ديدگاه اسلام زن و مرد ، همچون دو بال هستند که داراي صفات و خصوصيت هاي يکساني هستند که مي توانند با آگاهي و معرفت در مسير سعادت و کمال گام بردارند . تاريخ اذعان دارد که هرگاه زنان در جايگاه حقيقي خود قرار گرفتند با تدبير و اخلاص خود توانستند پيام آوران و مربيان خوبي براي جامعه باشند که فاطمه زهرا :،حضرت زينب: و حضرت فاطمه معصومه u نيز از اين دسته زنان استوار و مبارز و مقاوم و عالمي هستند که از سرچشمه اسلام ناب محمدي (ص)نوشيدند و در جامعه آن را گستراندند 
حضرت فاطمه معصومه u در محيطي تربيت شده که تحت تعليم دو امام معصوم u قرار گرفت و با استعداد و صفات ذاتي که داشت در کنار عوامل محيطي و تربيت نبوي ، چنان آزموده شد تا بتواند از عهده مسئوليت خطير خويش برآيد و در صحنه هاي علمي و عملي حضوري فعال و پويا داشته باشد .حضرت معصومه u علم جويي و علم آموزي و برگزاري محافل علمي را شاخصه ي رشد و تکامل خود قرار داد و «محدثه» بودن را با انتخاب احاديث ناب نبوي همچون حديث منزلت ، غدير ، دوستي آل محمد (ص) و معراج در تاريخ حديث با راويان موثق جاودانه ساخت تا حيات اهل بيت (ص) تا ظهور حجت حق در مقابل زنگارهاي تاريخ به دور از تحريف جاودانه بماند . 
بر اين اساس وجود معصومه اي که خود معدن علم و کرامت و آگاهي است در مکان طاهري که به عُش آل محمد مشهور است ، باعث شد که در کنار انوار وجودي و تابان آن حضرت حوزه هاي عمليه اي به وجود آيد که محل رفت و آمد و تربيت فقيهان و راويان و شاگردان برجسته مکتب امام صادق uو مشراب امام موسي کاظم u  و محبان اهل بيت u قرار گيرد و بزرگ ترين مرکز نشر معارف اسلامي و پايگاه تشيع در سطح جهان گردد . 
از اين روي اگر زنان مسلمان با شناخت و معرفت با الگوهاي عملي همچون حضرت فاطمه معصومه(ع) آشنا شوند ، مي توانند در جامعه با پويايي ، آگاهي و شناخت هويت و جايگاه خويش با مسئوليت پذيري اجتماعي ، حضوري قوي، مؤثر و تأثيرگذار داشته باشند و تنها در اين صورت است که جامعه مي تواند با اميد به رشد و توسعه ، مسير سعادت و کمال را در جهت معرفت الله و خليفه الله شدن طي کند