نام مبارک امام پنجم محمد بود. لقب آن حضرت باقر يا باقرالعلوم است، بدين جهت که: درياي دانش را شکافت و اسرار علوم را آشکارا ساخت. القاب ديگري مانند شاکر و صابر و هادي نيز براي آن حضرت ذکر کرده اند که هريک باز گوينده صفتي از صفات آن امام بزرگوار بوده است.
کنيه امام "ابو جعفر" بود. مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبي (ع) است. بنابراين نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اکبر حضرت امام حسن (ع) و از سوي پدر به امام حسين (ع) مي رسيد. پدرش حضرت سيدالساجدين، امام زين العابدين، علي بن الحسين (ع) است .
چشمه جاري شکافنده علم ها در بيابان خشکيده دانش جوشيدن گرفت و جان جويندگان علم و معرفت را از زلال پر برکت خود سيراب ساخت. شيعه نشان افتخار ديگري بر گردن آويخت و بر اين پيشواي معصوم خود باليد. اي افتخار شيعه که در ضيافت خانه حوزه ها و دانشگاه ها سفره پر نعمت دانش تو گسترده است، ميلاد مسعودت را گرامي مي داريم.
ولادت امام محمد باقر(ع) وآغاز ماه رجب بر همگان مبارک باد
ماه مبارک رجب، ماهِ نزول رحمت الهى و ماهِ مولودِ کعبه است.
پيامبر اکرم (ص) فرمودند :«ماه رجب براي امت من "ماه استغفار" است. ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در حرمت و فضيلت به آن نمى‌رسد و جنگيدن با کافران در اين ماه حرام است. رجب، ماه خدا و شعبان، ماه من و رمضان، ماه امت من است. کسي که يک روز از ماه رجب را روزه گيرد، مستوجب خشنودي خداوند گردد، غضب الهي از او دور مي‌گردد و دري از درهاي جهنم به روي او بسته مي‌شود.»
در روايت از معصوم(ع) است که: «رجب، نام نهري است در بهشت که از عسل شيرين‌تر و از شير سفيدتر است و هر کس در اين ماه روزه بگيرد، از آب آن نهر مينوشد». در حديث ديگري آمده است که: «هر کس سه روز آن را روزه دارد بهشت بر او واجب گردد.»
ابن عباس مىگويد: «هرگاه ماه رجب فرا مىرسيد، رسول الله (ص) به مسلمانان دستور گِردهمآيى مىداد و عظمت اين ماه را به آنان، تذکّر مىداد.»
در کتاب المراقبات در اعمال ماه رجب آمده که صدوق رحمة الله عليه در «ثواب الاعمال» و « امالي» به اسناد خود از پيغمبر صلي الله عليه و آله وسلم روايت نموده است که فرموده اند:
« هرکس سي روز از رجب را روزه بدارد منادي از آسمان ندا خواهد نمود که اي بنده ي خدا! اما آنچه از تو گذشته است براي تو آمرزيده شد پس عمل را در مابقي عمر در سر بگير...»
و چون از ايشان سوال شد که اگر کسي بر روزه ي سي روز قادر نباشد چه کند تا به آن فضيلت ها نائل شود فرمودند:
«در عوض هر روز گرده ناني به تصدق بدهد که قسم به کسي که جانم در دست اوست هرگاه چنين تصدقي هر روزه بدهد به آنچه توصيف کردم و بيشتر از آن خواهد رسيد...»
گفتند« يا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم اگر کسي اين صدقه را هم نتواند براي اينکه به ثوابي که توصيف کردي نائل شود چه بايدش کرد؟
فرمود: « در هر روز از ماه رجب تا سي روز تمام شود اين تسبيح را يک صد مرتبه بگويد:
سبحان الإِلهِ الجليل، سبحان من لايَنبَغي التسبيحُ الا لَه، سبحان الاَعَزِّ الاکرم ، سبحان من لَبِسَ العِزَّ و هو له اهلٌ»
گر چه تمام ماه رجب، نزد خداوند و اولياء الهي عزيز و ارجمند است اما برخى از اوقات آن، فضيلت ويژه اى دارد مثلا اولين شب جمعه ماه رجب، داراى امتيازى بزرگ است. پيامبر اسلام(ص) مى فرمايد: از اولين شب جمعه ماه رجب غافل نشويد، فرشتگان آن را «ليلة الرغائب» مى نامند. چرا که وقتى يک سوم از شب گذشت، هيچ فرشته اى نيست مگر اينکه در کنار کعبه مشرفه آيد آنگاه خداوند نظر مرحمت به آنان کند و فرمايد: فرشتگانم! هر چه خواهيد از من بخواهيد. فرشتگان گويند: بارالها حاجت و خواسته ما آن است که روزه داران ماه رجب را بيامرزى، خداوند متعال فرمايد: آمرزيدم. اگر هيچ حادثه اى در ماه رجب رخ نمى داد، باز هم رجب ارزش خاص و ويژگى استثنائى خود را داشت، اما حوادثى در آن به وقوع پيوسته است که موجب شرافت و کرامت مضاعف اين ماه شده است.
حضرت امام صادق عليه السلام فرمودند که: «در هر روز ماه رجب، در صبح و شام و بعد از نمازها در شب [بخوان]: «يا من ارجوه لکل خير...».
يا مَنْ اَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ كُلِّ شَرٍّ يا مَنْ يُعْطِى الْكَثيرَ بِالْقَليلِ يا مَنْ يُعْطى مَنْ سَئَلَهُ يا مَنْ يُعْطى مَنْ لَمْ يَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنى بِمَسْئَلَتى اِيّاكَ جَميعَ خَيْرِ الدُّنْيا وَجَميعَ خَيْرِ الاْخِرَة وَاصْرِفْ عَنّى بِمَسْئَلَتى اِيّاكَ جَميعَ شَرِّ الدُّنْيا وَشَرِّ الاْخِرَةِ فَاِنَّهُ غَيْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَيْتَ وَ زِِدْنى مِنْ فَضْلِكَ يا كَريمُ يا ذَاالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ يا ذَاالنَّعْماَّءِ وَالْجُودِ يا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَيْبَتى عَلَى النّارِ